20. nóvember - 27. nóvember - Tbl 47
Unga fólkið og mannauðurinn
Oft gleymist í umræðu um auðlindir þjóða að verðmætust erum við sjálf og alveg sérstaklega þarf að huga að stöðu ungu kynslóðanna í þeim efnum. Íslendingum var lengi vel tamt að horfa fyrst og fremst til náttúruauðlinda sinna og var þá einblínt á fiskinn í sjónum og orkuna. Áþreifanlega hefur þó ljóst að í landinu sjálfu, náttúrperlum þess og víðáttu eigum við einnig stórkostlega auðlind. Um leið fylgir því mikil ábyrð að vera vörslumenn þeirra verðmæta, vernda þau og gæta og hafa að láni frá komandi kynslóðum.
Auðvitað eru auðlindirnar eða verðmætin sem í efnislegum eða óefnislegum skilningi má flokka í þennan hóp margs konar og nánast óteljandi. Menningin og menningararfurinn, tungan, byggðirnar, maturinn, hreina loftið, lega landsins, allt geta þetta talist auðlindir. Það verður okkur ágætlega ljóst ef við spyrjum okkur, hversu miklu fátækari værum við ef eitthvað af þessu vantaði?
Mannauður með fyrirvara
Víkjum þá að okkur sjálfum, fólkinu sem býr hér og starfar. Hugtakið mannauður, eða mannauður sem auðlind, er þó ekki gallalaus framsetning.
Til eru þeir sem vilja fyrst og fremst leggja mælikvarða efnishyggjunnar á mannauðinn, vilja helst geta sett það upp í excel-skjal og reikna út hvers viði við erum í krónum og aurum. Svo er það hitt að raunverulegur mannauður, þ.e. í skilningnum vel menntaðir, heilsuhraustir og ánægðir einstaklingar sem saman byggja gott samfélag, hefur óendanlegt gildi í sjálfu sér. Er það ekki um það sem þetta raunverulega allt nýst?
Jú, það vona ég. En það breytir auðvitað ekki hinu að um leið erum við íbúarnir með þekkingu okkar og færni mikilvægasta auðlind landsins.
Þurfum að gera betur
Hvernig stöndum við svo að vígi, Íslendingar, þegar kemur að „mannauðnum“ sem ég kýs að hafa hér innan gæsalappa sbr. það sem áður sagði?
Á margan hátt vel. Við erum lýðfræðilega fremur ung þjóð, vinnufús, heilsuhraust og langlíf. Íslendingar eru talsverðir frumkvöðlar í sér, stundum um of, en er samt ótvíræður kostur þegar kemur að nýsköpun og drifkrafti framþróunar. En svo er það sem betur mætti fara. Áhyggjuefnin og áskoranirnar til framtíðar litið:
– Ísland er ekki nógu samanburðarhæft þegar kemur að væntingum ungs fólks um góð lífskjör og fjölskylduvænt samfélag þar sem ákjósanlegt er að setja sig niður, ala upp börn og búa við góð lífskjör án óhóflega langs vinnudags, borið saman við t.d. hin Norðurlöndin. Þessa sér áþreifanlega stað í nánast samfelldu nettó tapi í flutningsjöfnuði Íslands og umheimsins hvað varðar ungt fólk síðustu áratugi.
– Menntunarstig hér er lægra en í flestum samanburðarlöndum og verulegar skekkjur eru í samsetningu menntunar þeirra sem ljúka langskólanámi. Bóknám er ráðandi á kostnað verk- og iðnnáms, verulega vantar uppá að sambærilegu fjármagni sé veitt til náms, bæði á framhaldsskóla- og háskólastigi, sem hlutfalli af landsframleiðslu og gert er á hinum Norðurlöndunum.
– Horfur um mönnun starfa á fjölmörgum undirstöðusviðum samfélagsins á komandi árum eru vægast sagt bágbornar. Við blasir kennaraskortur, læknaskortur, hjúkrunarfræðingaskortur, okkur vantar iðnaðarmenn, kokka, framreiðslufólk, o.s.frv., o.s.frv.
Með öðrum orðum. Það eru veilur í undirstöðunni þegar framtíðarhorfur Íslands eru greindar hvað „mannauð“ snertir. Og þá er ekkert til bragðs að taka annað en ráðast að rótum vandans. Við þurfum að leggja stóraukna áherslu á að skapa hér barnvænt og fjölskylduvænt samfélag. Við þurfum að tryggja hér samanburðarhæf lífskjör án óhóflega langs vinnudags. Við verðum að leggja meira fé í menntakerfið og leiðrétta þar ýmsar skekkjur. Verðmætast verður þó alltaf ef við getum í sannleika sagt, fyrir því eru fullar innistæður og þjóðin er því sammála; að hér sé gott og réttlátt samfélag. Þar vilja menn búa.
Höfundur er alþingismaður og skipar 1. sæti á framboðslista Vinstri grænna í Norðausturkjördæmi.
Nýjast
-
Eignarhald bænda á jörðum tryggir hag þeirra best
Umræða um jarðir, jarðaviðskipti og kynslóðaskipti í landbúnaði er og á að vera fyrirferðarmikil í umræðu um stöðu sveitanna. Enda var málefnið eitt helsta umræðuefni á haustfundum Bændasamtaka Íslands. Uppkaup og jarðasöfnun fjárfesta og samkeppnisstöðu landbúnaðar. Um stöðu ungra bænda og eldri bænda sem væru að afhenda bú sín til yngri kynslóða. -
Orkumál
Alþingiskosningar ber brátt að garði. Þar skipar undirrituð 2. sætið á lista VG í norðausturkjördæmi. Ég bý á Björgum í Kinn í Þingeyjarsýslu þar sem systir mín og ég tókum við búi 2017 af foreldrum okkar. Þar er mjólkurframleiðsla, umfangsmikil jarðrækt, kornrækt og örfáar kindur.Meðal starfa minna í félagsmálum má nefna formennsku í Samtökum ungra bænda og þá hef ég setið í sveitarstjórn Þingeyjarsveitar frá árinu 2018 og er nú formaður byggðarráðs -
Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar?
Einhver myndi segja að sá bóndi er seldi frá sér allar bestu mjólkurkýrnar væri vitlaus maður. Utan ef tilgangurinn væri að pakka saman, hætta rekstri og selja hæstbjóðanda. -
Stefna flokksins í utanríkismálum
Grunnstef Lýðræðisflokksins er gott samstarf við Nato sem er varnarbandalag og hefur verið hornsteinn í utanríkisstefnu Íslands -
Reynsla mín af smíðakennslu á Akureyri. Aldarfjórðungur í baksýn.
Í Menntastefnu Akureyrarbæjar segir: „Verkviti er gert hátt undir höfði til þess að börn nái í síauknum mæli að tengja saman hug og hönd í skapandi umhverfi. Akureyrarbær hefur ríkan metnað til þess að í hverjum skóla starfi hæft og öflugt fólk og að eftirsóknarvert sé að starfa þar. Stuðningur skólayfirvalda við starfsþróun leikur þar stórt hlutverk“. Skipulag skóla gerir ráð fyrir samvinnu starfsfólks, sveigjanleika í skipulagi, teymiskennslu og samþættingu námsgreina“ (Menntastefna Akureyrarbæjar, 2020-2025). -
Örugg skref um allt land.
Heilbrigðiskerfið okkar er hjartað í því velferðarsamfélagi sem tekist hefur að byggja upp á Íslandi. Á yfir 40 fundum sem Samfylkingin bauð til um allt land til að ræða heilbrigðis- og öldrunarmál var ljóst að sinnuleysi og fyrirhyggjuskortur undanfarinna ríkisstjórna er að hola innan öryggistilfinningu fólks. Ekki síst í okkar kjördæmi þar sem vegalengdir eru langar, veður viðsjál og langt til Reykjavíkur. Að heilsugæslan neyðist til að reiða sig á íhlaupalækna til að bjarga vandanum tímabundið stoðar lítt. Það byggir ekki upp það traust og samfellu sem þarf til að fólk njóti þess margháttaða ávinnings sem rannsóknir hafa sýnt að fylgi því að hafa fastan heimilislækni. Enda settum við það sem okkar fyrsta heit í nýju framkvæmdaplani heilbrigðismála til tveggja kjörtímabila. Við erum tilbúin. -
Búsetutengd mismunun í heilbrigðisþjónustu, í boði einkavæðingar og heilbrigðisráðherra Framsóknar.
Búsetutengdur munur á notkun þjónustu sérgreinalækna er mjög mikill. Íbúar dreifbýlis nota þjónustuna mun minna en höfuðborgarbúar og íbúar Vestfjarða og Austfjarða minnst allra, nefnilega þrisvar sinnum minna en höfuðborgarbúar. Lýðheilsuvísar benda ekki til þess að íbúar í dreifbýli séu heilsubetri en höfuðborgarbúar. Nærtæk skýring á þessum mun er að kaupandi þjónustunnar, ríkið, lætur sig engu varða hvar þjónustan er veitt og hún hefur nær öll byggst upp í Reykjavík. Í versta falli er afleiðingin sú að þau sem búa næst þjónustunni nýta hana umfram þörf og hin sem fjær búa minna en æskilegt væri. Hvoru tveggja er hættulegt og brýnt að rýna lög og hvort þeim er fylgt. -
Lítið að frétta í lífi án frétta á landsbyggðunum
Af þeim 27 fjölmiðlum sem hlutu rekstrarstuðning til einkarekinna fjölmiðla 2024 voru 13 staðbundnir fjölmiðlar og af þeim 10 staðsettir utan höfuðborgarsvæðisins. Hver og einn af þessum staðbundnu miðlum þjónar gríðarlega mikilvægu hlutverki í sinni heimabyggð og styrkveitingin því sannarlega fagnaðarefni. -
Íþróttir fyrir alla!
Hver króna sem fer til íþróttafélaga er króna sem skilar sér margfalt til baka í samfélagið. Um kosti íþróttastarfs á Íslandi verður ekki deilt. Starfið er faglegt, fjölbreytt og gott. Það sem hefur breyst á undanförnum árum er að íþróttir eru gríðarlega atvinnuskapandi. Félögin á Íslandi í dag eru orðin stærri og komin með fleiri starfsmenn í full störf. Ásamt því að afleidd störf tengd íþróttum á Íslandi, t.d. í ferðaþjónustu, eru orðin ansi mörg og drjúg.
