Viljum við einokun í innanlandsflugi?

Það var mikið gæfuspor þegar Flugfélagið Ernir hóf áætlunarflug til Húsavíkur vorið 2012 í góðu samstarfi við heimamenn, enda hafa Þingeyingar aldrei efast um mikilvægi þess að búa við góðar samgöngur. 

Áður höfðu önnur flugfélög séð um áætlunarflug til Húsavíkur, með hléum. Þar á meðal var Flugfélag Íslands sem lagði af  flug til Húsavíkur og beindi farþegum þess í stað í gegnum Akureyri, þyrftu þeir á flugsamgöngum að halda við Reykjavík. Eðlilega voru menn ekki ánægðir með þessa ákvörðun flugfélagsins á sínum tíma enda um mikla þjónustuskerðingu að ræða fyrir flugfarþega um Húsavíkurflugvöll.

Allt frá fyrstu tíð hefur Framsýn stéttarfélag fylgst vel með framvindu mála hvað flugið varðar milli Húsavíkur og Reykjavíkur. Ferðaþjónustuaðilar, einstaklingar, sveitarfélög, talsmenn fyrirtækja og þjónustuaðila hafa jafnframt talað fyrir mikilvægi flugsamgangna milli þessara landshluta enda miklir hagsmunir í húfi.

Framsýn steig mikilvægt skref vorið 2014 með því að gera samkomulag við Flugfélagið Erni um magnkaup á flugmiðum fyrir félagsmenn til að tryggja þeim aðgengi að ódýrum flugfargjöldum. Frá þeim tíma hefur samningurinn verið uppfærður reglulega með hagsmuni félagsmanna að leiðarljósi og samfélagsins í Þingeyjarsýslum. Samningsaðilar eru sammála um að báðir aðilar hafi hagnast á samstarfinu.

Þegar best hefur látið í seinni tíð hafa allt að 20.000 farþegar flogið um Húsavíkurflugvöll á ári, það er árið 2016. Þess ber að geta að þá stóðu yfir miklar framkvæmdir á svæðinu við uppbygginguna á Bakka og á Þeistareykjum. Eðlilega hefur farþegum fækkað frá þeim tíma, ekki síst á tímum Covid.

 Brögð í tafli

Ljóst er að heimamenn hafa miklar áhyggjur af stöðu áætlunarflugs til Húsavíkur svo vitnað sé í yfirlýsingar frá hagsmunaaðilum, ekki síst frá stéttarfélögum, ferðaþjónustuaðilum og Norðurþingi. Svo virðist sem unnið sé að því að koma Flugfélaginu Erni útaf markaðinum með ýmsum brögðum sem Framsýn hefur þegar komið á framfæri við stjórnvöld og Samkeppniseftirlitið og er efni í aðra grein.

Allt stefnir í algjöra einokun á áætlunarflugi á Íslandi, þar sem vísbendingar eru um að Flugfélagið Ernir eigi ekki auðvelt með að mæta þeim mikla mótbyr sem flugfélagið býr við um þessar mundir. Það er þrátt fyrir farsæla sögu frá stofnun þess árið 1970 er viðkemur leiguflugi, áætlunarflugi og sjúkraflugi.

Nú er svo komið að nánast allt áætlunarflug innanlands er ríkisstyrkt með beinum eða óbeinum hætti nú þegar ákveðið hef­ur verið að samþætta rekst­ur Air Ice­land Conn­ect og Icelanda­ir. Starf­semi flugfé­lag­anna tveggja hefur verið sam­einuð, svo sem flugrekstrar­svið, sölu- og markaðsmál. Sameinað félag er með eignarhlut í Norlandair sem hægt og bítandi hefur verið að ná flestum ríkisstyrktum áfangastöðum á landsbyggðinni. Vitað er að stjórnvöld hafa verið með beina ríkisstyrki varðandi ákveðnar flugleiðir; Þórshöfn, Vopnafjörður, Grímsey, Gjögur, Bíldudalur, Höfn og Vestmannaeyjar. Þar fyrir utan kemur ríkið myndarlega að stuðningi við Icelandair með ríkisábyrgð upp á um 16 milljarða og er Icelandair eftir samþættingu við dótturfélagið Air Ice­land Conn­ect með áætlunarferðir til Akureyrar, Egilsstaða, Ísafjarðar og Vestmannaeyja.

Eftir því sem best verður séð, er eina áætlunarflugið sem ekki er ríkisstyrkt eða nýtur ríkisábyrgðar, flugleiðin Reykjavík-Húsavík með Flugfélaginu Erni sem skekkir verulega samkeppnisstöðuna.

 Þrýsta á stjórnvöld

Framsýn hefur á fundum með stjórnvöldum talað fyrir því að flugsamgöngur við Húsavík verði tryggðar með sambærilegum hætti og gert er í dag til annarra áfangastaða á Íslandi. Stjórnvöld geta ekki komið sér hjá því að styðja við bakið á þeirri áætlunarleið líkt og gert er til allra annarra áætlunarstaða á Íslandi. Það stenst einfaldlega ekki skoðun.

Um er að ræða afar mikilvægt mál fyrir íbúa Þingeyjarsýslna og aðra þá sem velja að ferðast til og frá svæðinu svo ekki sé talað um atvinnulífið sem treystir á öruggt áætlunarflug um Húsavíkurflugvöll. Framsýn mun ekki skorast undan og því halda áfram að styðja við flugið með samningum við Flugfélagið Erni um sérkjör fyrir félagsmenn með sambærilegum hætti og verið hefur. Að mati félagsins þarf meira að koma til svo hægt verði að tryggja flugsamgöngur milli Húsavíkur og Reykjavíkur.

Hvað það varðar hafa forsvarsmenn Framsýnar þegar fundað með forsætisráðherra og Samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra um áhyggjur félagsins auk þess að gera Samkeppniseftirlitinu viðvart. Farið verður fram á að Samkeppniseftirlitið skoði þetta mál sértaklega. Ráðherrarnir tóku heilshugar undir áhyggjur Framsýnar varðandi fákeppnina sem væri að myndast í innanlandsfluginu. Þingmönnum Norðausturskjördæmisins hefur einnig verið gerð grein fyrir málinu. Áhugavert er að sjá hvaða þingmenn það eru sem hafa sýnt málinu áhuga með því að hafa samband við félagið og hverjir sáu ekki ástæðu til að blanda sér í málið enda hugsanlega viðkvæmt fyrir þá, vegna hagsmunaárekstra.

Í umsögn Samkeppniseftirlitsins um frumvörp er vörðuðu ríkisábyrgð til handa Icelandair kemur skýrt fram að ríkisaðstoð sem styddi við rekstur Air Iceland Connect myndi hafa skaðleg áhrif á fyrirtæki á borð við Flugfélagið Erni. Áhyggjur Samkeppniseftirlitsins eru þegar komnar fram nú þegar Icelandair og Air Iceland Connect hafa sameinað krafta sína auk þess sem Norlandair er hluti af samsteypunni þar sem Flugfélag Íslands ehf. á eignarhlut í Norlandair svo vitnað sé í ársreikninga félagsins 2019. Flugfélagið Ernir á því miður ekki roð í þennan sameinaða risa sem drottnar nú nánast yfir öllu áætlunarflugi á Íslandi með ríkisstyrkjum og/eða ríkisábyrgð í boði stjórnvalda. Það stefnir því í einokun í áætlunarflugi á Íslandi. Er það æskileg þróun eða hvað?

Aðalsteinn Árni Baldursson,

formaður Framsýnar stéttarfélags