Tekur Akureyrarbær vel á móti útlenskum grunnskólabörnum?

Helga Dögg Sverrisdóttir.

Í spjalli sem ég átti við Leif Hauksson í þættinum Samfélagið í nærmynd vakti ég athygli á stöðu útlenskra grunnskólabarna. Vegna ummælanna hef ég verið spurð hvað ég hafi átt  við. Það er auðvelt að útskýra.

Ég vel að taka tilbúið dæmi um nemanda sem flytur frá Úkraínu til Akureyrar. Hann ásamt fjölskyldu á lögheimili í bænum og fer í hverfisskólann, gef mér að hann fari í 5. bekk og tali ekki ensku. Hafi nemandi ekki greiningu á hann ekki rétt á stuðningi. Honum ber því að sitja sömu kennslustundir og íslensku nemendurnir. Hann fær nokkra tíma aukalega í íslensku á viku og er þá tekinn út úr bekknum, oftar en ekki einn. Það er gert á meðan þjónusta bæjarins er í boði. Alla hina tímana situr nemandinn með bekknum þar sem íslenska er töluð og hann skilur ekki það sem fer fram. Sveitarfélagið setur það á herðar grunnskólakennara að finna út hvað og hvernig eigi að kenna umræddu barni og á hvaða tungumáli. Þar sem nemandinn fær ekki stuðning situr hann kennslustundir í samfélagsfræði, stærðfræði, ensku, náttúrufræði, list- og verkgreinum og öðrum fögum sem eru kennd, allt á íslensku að sjálfsögðu. Ef við setjum okkur í spor barnsins hlýtur vanlíðan vera það fyrsta sem fólki dettur í hug. Að sitja hverja kennslustundina á fætur annarri án þess að skilja orð hlýtur að vera erfitt, hvað þá fyrir ungan nemanda.

Grunnskólakennarar hafa tekið á móti útlenskum börnum með opnum örmum og gera allt sem í þeirra valdi stendur til að öllum nemendum líði vel. Það er sárt að horfa upp á vanlíðan í andliti og líkamsmáli útlendra nemenda sem eru í þessari stöðu. Stundum bregður svo við að hegðun versnar sem afleiðing af vanlíðan í skólanum. Kemur ekki á óvart. Þó svo kennarinn hafi vilja til að sinna nemandanum betur er það ekki í boði, aðrir bíða og allir hafa sama rétt á aðstoð frá kennaranum sínum. Grunnskólakennari sem fær útlenskan nemanda í bekk fær hvorki aukinn undirbúningstíma eða kennsluafslátt til að undirbúa og hanna námsefni fyrir nemandann. Hugsið ykkur ef þeir væru tveir í bekknum frá sitt hvoru landinu. Kennari þarf að nota tíma til að finna út hver staða nemandans er og það er ekki gert nema nægur tími sé til þeirrar vinnu. Hafi kennari ekki tíma til að vinna þá vinnu á að leggja hana til hliðar. Sé það ekki gert er það á kostnað hinna barnanna og við bætist við vinnutíma kennara án greiðslu. Skólakerfi hinna ýmsu landa er ekki eins og okkar og því ekki á vísan að róa um stöðu barns þó það sé jafngamalt bekkjarfélögunum. Vinnutími sem tengist útlenskum nemendum er vanmetinn af forsvarsmönnum bæjarins ef hann er á annað borð eitthvað metinn.

Umræða um brottfall nemenda í framhaldsskóla er viðvarandi umræðuefni. Nemendur sem hafa útlenskan bakgrunn eru þar í meiri hluta. Kemur engum á óvart. Íbúðarblokk með veikar undirstöður er líkleg til að hrynja á einhverjum tímapunkti og um það geta allir verið sammála og það sama hlýtur að gilda um börnin. Sé menntagrunnur nemenda ekki góður er ekki hægt að ætlast til að þau byggi ofan á hann sem nokkru nemi. Málaflokkurinn ,,útlenskir nemendur og þarfir þeirra“ þarfnast endurskoðunar hjá bæjarfélaginu og kannski fleirum.

Hver tekur ákvörðun um að útlenskir nemendur fái ekki aðstoð til að aðlagast íslensku skólakerfi? Eftir því sem ég best veit er ákvörðun sveitarstjórnarmanna. Þeir stjórna með fjármagninu. Þegar grunnskólakennarar leita á náðir stjórnenda er svarið oftar en ekki að fjármagnið sé ekki til og því ekki hægt að bæta við starfsfólki vegna útlenska barnsins, rýmka tíma kennarans eða greiða aukalega fyrir viðbótarvinnu. Með það í farteskinu er öll vinnan og ábyrgðin komin á herðar grunnskólakennarans. Aukið álag.

Til að svara spurningunni sem felst í fyrirsögninni þá er einfalda svarið, NEI.

Helga Dögg Sverrisdóttir, grunnskólakennari og varaformaður BKNE.