20. nóvember - 27. nóvember - Tbl 47
Íslenskufærni í frjálsu falli
Dr Valdís Ingibjörg Jónsdóttir
Skelfilegar niðurstöður Pisa koma mér ekki á óvart því miður. Ég hef unnið sem talmeinafræðingur í 50 ár og síðastliðin 10 – 15 ár hefur mér fundist að íslenskufærni hafi farið í frjálst fall bæði hvað varðar tjáningu og skilning. Sjálfsagt eru fleiri en ein skýring til á þessu ástandi. Sjálf hef ég tvær skýringar sem ég vil koma hér á framfæri. Hin fyrri er sú að börn eru á máltökuskeiði þegar þau eru í leikskólum.
Því miður er það svo að rannsóknir hafa sýnt að hávaðinn á leikskólum er langt yfir þeim mörkum sem talin eru ásættanleg fyrir munnleg samskipti. – Við, þessi fullorðnu, erum varin með vinnuverndarlögum sem kveða á um það að hávaði má ekki fara yfir ákveðin mörk svo að við getum sinnt andlegri vinnu eins og að einbeita okkur að tali, hlustun og/eða að geta átt í viðræðum. Því miður gildir þetta ekki um börn – þar eru engir varnarmúrar til og við ætlumst til að þau geti það sem við getum ekki sjálf þ.e.a.s. hlustað og lært í hávaða. Hver treystir sér til að læra á mannmörgum stöðum eins og í verslunarmiðstöðvum svo dæmi séu tekin?
Með öðrum orðum máltaka – að læra og skilja mál – fer fram í hávaða og einhvern veginn erum við andvaralaus þegar kemur að hávaða – við leiðum hann hjá okkur. Hávaði á leikskólum er svokallaður erilshávaði þ.e.a.s. hávaði sem við mannfólkið, börn sem kennarar, sköpum sjálf – ekki hvað síst með misbeitingu raddar. Þarna þarf að verða veruleg breyting á –Við þurfum að koma þarna á vissri menningu með að lækka í okkur sjálfum, venja börn af því að öskra bara til að öskra. Með því að gera þetta þá lækkum við hávaðann. Hin skýringin sem ég hef á þessari vægast sagt afar slöku málfærni sem kristallaðist í útkomu Pisa, er hve íslenskan er orðin menguð af ensku.
Óábyrgt þá finnst mér þessi þróun hafi verulega hafist með tilkomu spjaldtölva. Ég hef margoft orðið vitni að því þegar mjög ung börn hafa verið með ensk málprógrömm í spjaldtölvum og haft eftir ensku orðin t.d. „blue“ „car“ „house“ osfrv. Þarna er máltaka á fullu. Ég var einu sinni með 6 ára barn og sem talmeinafræðingur notast ég mikið við myndefni með myndum af fyrirbærum. Á einni myndinni var mynd af skriðdreka sem ég átti alls ekki von á að barnið hefði orð yfir – en sá stutti sagði „ ég veit hvað þetta heitir á ensku“ „nú“ svaraði ég „hvað?“. „tank“ var svarið og þetta var ekki eina skiptið sem þessi ungu börn höfðu enska orðið en ekki það íslenska yfir það sem var á myndunum. Ekki má heldur gleyma því að leikir sem þessu yngra fólki standa til boða t.d. í símum eru nær eingöngu á ensku.
Mér finnst eins og kynslóðin 25 ára plús/mínus sé vægast sagt með mjög - og þá meina ég mjög - enskuskotið íslenskt mál. Ef svo er að enskan er komin þetta mikið inn í mál hjá börnum og ungu fólki hvernig getum við þá ætlast til þess að þau ráði við að leysa próf sem byggir á málfærni í íslensku?
Nýjast
-
Eignarhald bænda á jörðum tryggir hag þeirra best
Umræða um jarðir, jarðaviðskipti og kynslóðaskipti í landbúnaði er og á að vera fyrirferðarmikil í umræðu um stöðu sveitanna. Enda var málefnið eitt helsta umræðuefni á haustfundum Bændasamtaka Íslands. Uppkaup og jarðasöfnun fjárfesta og samkeppnisstöðu landbúnaðar. Um stöðu ungra bænda og eldri bænda sem væru að afhenda bú sín til yngri kynslóða. -
Orkumál
Alþingiskosningar ber brátt að garði. Þar skipar undirrituð 2. sætið á lista VG í norðausturkjördæmi. Ég bý á Björgum í Kinn í Þingeyjarsýslu þar sem systir mín og ég tókum við búi 2017 af foreldrum okkar. Þar er mjólkurframleiðsla, umfangsmikil jarðrækt, kornrækt og örfáar kindur.Meðal starfa minna í félagsmálum má nefna formennsku í Samtökum ungra bænda og þá hef ég setið í sveitarstjórn Þingeyjarsveitar frá árinu 2018 og er nú formaður byggðarráðs -
Þakklæti er varla nægilega sterkt lýsingarorð
„Ég þurfti að gera hlé á máli mínu því tárin bara runnu niður kinnarnar,“ segir Marta Kristín Rósudóttir verkefnastjóri hjá Krabbameinsfélagi Akureyrar og nágrennis. Dekurdagar afhentu félaginu alls 6, 7 milljónir króna og hefur upphæðin aldrei verið hærri en nú. Frá árinu 2012 hafa Dekurdagar safnað 37.850.000 kr. fyrir Krabbameinsfélag Akureyrar -
Fjórtándi jólasveinninn hjá Freyvangsleikhúsinu
Fjórtándi jólasveinninn er frumsamið jólaverk eftir Ásgeir Ólafsson Lie sem segir sögu af hinum hefðbundnu jólasveinunum 13 sem og Grýlu, Leppalúða og jólakettinum. Nema í þessu leikverki eru jólasveinarnir ekki bara þrettán heldur er þarna sá fjórtándi sem enginn átti von á. Leikritið verður frumsýnt hjá Freyvangsleikhúsinu á laugardag, 23. nóvember og verður sýnt á aðventunni. -
Dásamlegt og gefandi að starfa í kvenfélagi
„Það er dásamlegt að starfa í kvenfélagi. Þetta er yndislegur félagsskapur, gefandi á allan hátt. Við skemmtum okkur vel, látum gott af okkur leiða en vinnum okkar verk yfirleitt í hljóði og erum ekki að auglýsa það sérstaklega þó við gerum góðverk,“ segir Auður Thorberg formaður Kvenfélagsins Hjálparinnar í Eyjafjarðarsveit. -
Mikil ásókn í íbúðir á vegum Bjargs á Húsavík
Óhætt er að segja að mikill áhugi sé á íbúðum sem Bjarg íbúðafélag er að byggja á Húsavík í samstarfi við Norðurþing, en þetta kemur fram á heimasíðu Framsýnar í dag. -
Litlu jólin á sjó!
Áralöng hefð er fyrir því að áhafnir fiskiskipa Samherja haldi litlu jól í aðdraganda jólanna. Kokkarnir töfra þá fram hverja kræsinguna af annarri. Litlu jól áhafna Kaldbaks og Snæfells voru haldin hátíðleg á dögunum. -
Boðað verkfall lækna mun hafa áhrif á þjónustu SAk.
Félagsmenn í Læknafélagi Íslands hafa samþykkt verkfallsboðun og hafi ekki samist skellur boðað verkfall lækna á eftir nokkra daga eða um miðnætti aðfaranótt mánudagsins 25. nóvember n.k. -
Hvítasunnukirkjan styrkir Hollvinasamtök
Hollvinasamtök Sjúkrahússins á Akureyri fengu afhentan rausnarlegan peningastyrk frá Hvítasunnusöfnuðinum, alls 800 þúsund krónur nýverið.
