20. nóvember - 27. nóvember - Tbl 47
Upphaf byggðar við Eyjafjörð
,,Galtarhamar heitir nú Festarhamar eða Festarklettur og stendur nyrst í landi Kaupangs"
Í Landnámabók segir að Helgi magri hafi lent skipi sínu við Galtarhamar. „Þar skaut hann á land svínum tveimur og hét gölturinn Sölvi. Þau fundust þremur vetrum síðar í Sölvadal. Voru þá saman sjö tugir svína.” Þetta er ein af mörgum örnefnasögnum í Landnámabók þar sem örnefni eru kveikja að frásögn til þess að gera söguna lifandi - og ef til vill sennilegri. Galtarhamar heitir nú Festarhamar eða Festarklettur og stendur nyrst í landi Kaupangs. Festarklettur er ávalur eða kúptur og líkist klettum og fjöllum á Íslandi - og í Noregi - sem bera galtarnafn. Hugsanlegt er að kletturinn hafi upphaflega heitið Göltur og andríkur höfundur Landnámu síðan gefið gelti Helga magra nafnið Sölvi til þess að skýra örnefnið Sölvadalur sem á sér aðra skýringu.
Tvær fornar tóftir eru við Festarklett, taldar leifar verslunarbúða, enda ber jörðin nafnið Kaupangur - ‘verslunarstaður’. Þriðja tóftin við Festarklett er talin fornt naust. Þarna er því sennilega elsta höfn við Eyjafjörð þar sem haldnar hafa verið kaupstefnur. Eins og staðkunnugir þekkja er ekki lengur unnt að sigla að Festarkletti en – hefur verið unnt áður en framburður Eyjafjarðarár fyllti þarna upp. Örnefnið Kaupangur kemur aðeins fyrir á þessum eina stað á Íslandi. Í Noregi er vitað um þrjá staði sem borið hafa þetta nafn: byggð við innanverðan Sognsæ, bær við Larvik á Vestfold og auk þess er Kaupangur gamalt nafn á Niðarósi, sem nú heitir Trondheim, Þrándheimur.
Handan Eyjafjarðar var grasbýlið Naustir. Akureyrarbær keypti jörðina 1902 til þess að auka landrými vaxandi kaupstaðar. Var búið á jörðinni fram eftir síðustu öld. Við býlið er kennt Naustahverfi, nýjasta byggðarhverfi Akureyrar. Við Naustir var Krókeyri, sem nú er horfin, en þar var höfn, naust, og við það er bæjarheitið Naustir kennt. Orðið naust er skylt orðinu nór ‘skip’, sbr. latneska orðið fyrir skip navis.
Norðan Krókeyrar tók við Fjaran sem endaði á eyrinni, Akureyri, Akkerøen, eins og danskir kaupmenn kölluðu staðinn. Þegar leið á 19. öld voru gerðar lausabryggjur norður með Fjörunni sem teknar voru á land á vetrum, einkum vegna ísa, en vörur úr kaupskipum voru lengi fluttar í land á prömmum allt til þess Hoephnersbryggja var gerð um aldamótin 1900. Árið 1903 var hafinn undirbúningur að smíði bryggju á Torfunefi sem var að mestu lokið 1907 og á Torfunefsbryggju steig Friðrik VIII á land í ágúst 1907.
En því er þessi saga rakin hér, að hafnarmannvirki við innanverðan Eyjafjörð hafa stöðugt færst norðar, allt frá Festarkletti norður á Torfunef - og nú er hafskipabryggja Akureyrar á Oddeyrartanga. Um bryggjusmíði á síðara hluta 19. aldar og fram yfir aldamótin 1900 má lesa í þriðja kafla í Sögu Akureyrar II 1994 í ritstjórn Jóns Hjaltasonar sagnfræðings.
Tryggvi skrifar þetta á Facebook en gaf góðfúslegt leyfi fyrir birtingu her.
Nýjast
-
Listasafnið á Akureyri: Opnun, fimmtudagskvöldið 28. nóvember
Fimmtudagskvöldið 28. nóvember kl. 20-22 verða opnaðar tvær sýningar í Listasafninu á Akureyri: Sólveig Baldursdóttir – Augnablik-til baka og Átthagamálverkið: Á ferð um Norðausturland liðinnar aldar. Boðið verður upp á sýningarstjóraspjall með Markúsi Þór Andréssyni, sýningarstjóra Átthagamálverksins, kl. 20.40 og listamannaspjall með Sólveigu kl. 21. -
Íslandsþari með ný áform um þaravinnslu á Húsavík
Íslandsþari óskar eftir að fá úthlutað lóðinni að Búðarfjöru 1 á Húsavík til uppbyggingar húsnæðis til úrvinnslu stórþara. -
Betra veður fyrir íþróttakrakkana okkar!
Á ferð minni um okkar víðfema og fallega kjördæmi hef ég lent í allskyns vandræðum í öllum veðrum nú í nóvember. Ég er sannarlega ekki einn um það enda vegir landsins uppfullir af spennandi frambjóðendum í leit að sem flestum samtölum við fólkið í landinu. Frambjóðendur keppast nú við að birta myndir og myndbönd af skafrenningi, snjókomu, blindbyljum og fleira til. Allt til þess gert að sýna fólki hversu vandasamt það getur verið að ferðast um landið í nóvember. Sem betur fer er bara kosið á fjögurra ára fresti og oftast á vorin. Þess vegna er þetta nú frekar undantekning en hitt að frambjóðendur þurfi að vaða út í þetta veður og þessa færð í atkvæðaleit. -
Nærsamfélagið tekur höndum saman
Jólatónleikar til styrktar Sigrúnu Björgu Aðalgeirsdóttur og fjölskyldu -
Jólamatur fátæka mannsins
Einn af mínum allra uppáhalds fuglum er rjúpan. Rjúpan nam hér land við lok ísaldar fyrir um 10.000 árum og kom upprunalega frá Grænlandi. Hún á sér lengri forsögu hér en við. Mér finnst hún ekki bara falleg, hún er brögðótt, á 3 alklæðnaði og þegar hún ver unga sína, þá sýnir hún vanmetna vitsmuni. -
Hver grípur þig?
„Við vildum að fólk gerði sér grein fyrir hvaða þjónusta er í boði og hvert er hægt að sækja hana þegar aðstoðar er þörf, fólki að kostnaðarlausu. Einnig langar okkur með málþinginu að styrkja samstarfið á milli félaganna, að fulltrúar þeirra séu upplýst um aðra kosti sem eru í boði fyrir fólk og geti bent málum í réttan farveg eða til viðeigandi félagasamtaka,“ segir Erla Lind Friðriksdóttir um málþing sem hún stendur fyrir ásamt frænku sinni Birnu Guðrúnu Árnadóttur. -
Sérútbúinn lögreglubíll til landamæraeftirlits
Embætti Lögreglunnar á Norðurlandi eystra hefur fengið til eignar sérútbúinn lögreglubíl til afnota við landamæraeftirlit. Segja má að þar sé á ferðinni fullbúin landamærastöð á hjólum. Landamæra- og áritunarsjóður Evrópusambandsins greiddi 75% kostnaðar og Dómsmálaráðuneytið 25% og skiptu einnig með sér kostnaði við einn starfsmann í þrjá mánuði síðastliðið sumar. -
Klúbbar styrkja Frú Ragnheiði
Klúbbarnir Ladies Circle 7 og Round Table 15 afhentu Frú Ragnheiði rausnarlegar styrk í vikunni, ómetnalegur styrkur . „Við erum svo innilega þakklát og mun þetta nýtast skjólstæðingum okkar vel segir í tilkynningu, en styrkurinn er að upphæð um 630 þúsund krónur. -
Gjaldfrjáls leikskóli dregur úr álagi og bætir líðan barna
Gjaldfrjáls leikskóli hefur reynst áhrifarík leið til að draga úr álagi í leikskólum, á skólastjórnendur og starfsfólk og hefur jákvæð áhrif á börnin.
