30. október - 6. nóember - Tbl 44
Upphaf byggðar við Eyjafjörð
,,Galtarhamar heitir nú Festarhamar eða Festarklettur og stendur nyrst í landi Kaupangs"
Í Landnámabók segir að Helgi magri hafi lent skipi sínu við Galtarhamar. „Þar skaut hann á land svínum tveimur og hét gölturinn Sölvi. Þau fundust þremur vetrum síðar í Sölvadal. Voru þá saman sjö tugir svína.” Þetta er ein af mörgum örnefnasögnum í Landnámabók þar sem örnefni eru kveikja að frásögn til þess að gera söguna lifandi - og ef til vill sennilegri. Galtarhamar heitir nú Festarhamar eða Festarklettur og stendur nyrst í landi Kaupangs. Festarklettur er ávalur eða kúptur og líkist klettum og fjöllum á Íslandi - og í Noregi - sem bera galtarnafn. Hugsanlegt er að kletturinn hafi upphaflega heitið Göltur og andríkur höfundur Landnámu síðan gefið gelti Helga magra nafnið Sölvi til þess að skýra örnefnið Sölvadalur sem á sér aðra skýringu.
Tvær fornar tóftir eru við Festarklett, taldar leifar verslunarbúða, enda ber jörðin nafnið Kaupangur - ‘verslunarstaður’. Þriðja tóftin við Festarklett er talin fornt naust. Þarna er því sennilega elsta höfn við Eyjafjörð þar sem haldnar hafa verið kaupstefnur. Eins og staðkunnugir þekkja er ekki lengur unnt að sigla að Festarkletti en – hefur verið unnt áður en framburður Eyjafjarðarár fyllti þarna upp. Örnefnið Kaupangur kemur aðeins fyrir á þessum eina stað á Íslandi. Í Noregi er vitað um þrjá staði sem borið hafa þetta nafn: byggð við innanverðan Sognsæ, bær við Larvik á Vestfold og auk þess er Kaupangur gamalt nafn á Niðarósi, sem nú heitir Trondheim, Þrándheimur.
Handan Eyjafjarðar var grasbýlið Naustir. Akureyrarbær keypti jörðina 1902 til þess að auka landrými vaxandi kaupstaðar. Var búið á jörðinni fram eftir síðustu öld. Við býlið er kennt Naustahverfi, nýjasta byggðarhverfi Akureyrar. Við Naustir var Krókeyri, sem nú er horfin, en þar var höfn, naust, og við það er bæjarheitið Naustir kennt. Orðið naust er skylt orðinu nór ‘skip’, sbr. latneska orðið fyrir skip navis.
Norðan Krókeyrar tók við Fjaran sem endaði á eyrinni, Akureyri, Akkerøen, eins og danskir kaupmenn kölluðu staðinn. Þegar leið á 19. öld voru gerðar lausabryggjur norður með Fjörunni sem teknar voru á land á vetrum, einkum vegna ísa, en vörur úr kaupskipum voru lengi fluttar í land á prömmum allt til þess Hoephnersbryggja var gerð um aldamótin 1900. Árið 1903 var hafinn undirbúningur að smíði bryggju á Torfunefi sem var að mestu lokið 1907 og á Torfunefsbryggju steig Friðrik VIII á land í ágúst 1907.
En því er þessi saga rakin hér, að hafnarmannvirki við innanverðan Eyjafjörð hafa stöðugt færst norðar, allt frá Festarkletti norður á Torfunef - og nú er hafskipabryggja Akureyrar á Oddeyrartanga. Um bryggjusmíði á síðara hluta 19. aldar og fram yfir aldamótin 1900 má lesa í þriðja kafla í Sögu Akureyrar II 1994 í ritstjórn Jóns Hjaltasonar sagnfræðings.
Tryggvi skrifar þetta á Facebook en gaf góðfúslegt leyfi fyrir birtingu her.
Nýjast
-
Tónlistarskóli Eyjafjarðar sá fyrsti sem fer í Græn skref
Tónlistarskóli Eyjarfjarðar hefur náð þeim einstaka áfanga að vera fyrsti tónlistarskólinn á Íslandi til að fara í Græn skref „og mega þau vera stolt af því,“ segir á vefsíðu Samtaka sveitarfélaga á Norðurlandi eystra, SSNE. -
Atkvæðagreiðsla utan kjörfundar hefst 7 nóvember
Atkvæðagreiðsla utan kjörfundar við embætti sýslumannsins á Norðurlandi eystra hefst 7. nóvember n.k. Alls hafa 31.039 atkvæðarétt í kjördæminu, flestir þeirra og það kemur ekki á óvart frá Akureyri eða 15.057 manns. -
Pólarhestar eru fyrirtæki ársins
Markaðsstofa Norðurlands veitir viðurkenninguna Fyrirtæki ársins til fyrirtækis sem er búið að slíta barnsskónum og hefur skapað sér sterka stöðu á markaði. Fyrirtækið hefur unnið að stöðugri uppbyggingu, vöruþróun og nýsköpun og er með höfuðstöðvar á Norðurlandi. -
Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn
Að refsa einstaklingi fyrir alvarleg afbrot með fangelsisvist, er eitthvað sem flestir geta verið sammála um að sé nauðsynlegt. Fæstir átta sig hins vegar á hve frelsissviptingin ein og sér hefur gríðarleg áhrif á einstakling sem dæmdur hefur verið til vistar í fangelsi og ef betrunarúrræðin eru ekki til staðar er næsta öruggt að sá einstaklingur er lýkur afplánun, kemur út í samfélagið aftur í verra ástandi en hann var í þegar afplánun hófst. Stundum held ég að þessi hópur samfélags okkar sé álitinn hin skítugu börn Evu sem flestir vita af en enginn vill af þeim vita. Eins og að vandamálin hverfi um leið og kveðinn er upp dómur. Allir þeir einstaklingar sem fá á sig dóma eru synir, dætur, bræður, systur og barnabörn einhverra. Að afplána dóm hefur ekki bara gríðarleg áhrif á fangann heldur líka hans nánustu aðstandendur sem ég tel vera algjörlega týndan hóp innan kerfisins. Kerfis sem fyrir löngu er molnað í sundur. Kerfi sem nær ekki að eiga samskipti. Kerfi sem þarf að taka alvarlega til í og snýst hreinlega um líf eða dauða fólksins okkar. -
KOSNINGARÉTTUR
Við vanmetum oft það sem þykir sjálfsagt! Árið 1843 rak kosningaréttur fyrst á fjörur okkar Íslendinga með tilskipun Kristjáns VIII, en eingöngu til karlmanna eldri en 25 ára sem áttu jörð. Það var um 2% íslensku þjóðarinnar. Árið 1857 var ekki lengur þörf á að eiga jörð, nægjanlegt að búa á eigin heimili og borga skatta. Konur virtust ekki vera landsmenn á þessum tíma. -
Afleitt að Sæfari verði í slipp í apríl
Grímseyingar óska eftir aðstoð við að fá aðra tímasetningu en nú er þegar fyrirhugað er að ferjan Sæfari sem siglir milli lands og eyjar fer í slipp, sem er „afleit tímasetning bæði hvað varðar sjávarútveg og sérstaklega slæmt fyrir ferðaþjónustu í eynni,.“ segir í bókun frá íbúafundi sem haldinn var í eyjunni. -
Framkvæmdir að hefjast við innisundlaugina
Framkvæmdir eru hafnar við talsvert umfangsmiklar breytingar á innisundlaugin í Sundlaug Akureyrar. Umhverfis- og mannvirkjaráð hefur samþykkt að taka lægstu tilboðum í lagnir, raflagnir og múrverk en hafnaði aftur á móti tilboðum sem bárust í útboði á verkefnum í húsasmíði og blikksmíði þar sem þau voru hátt yfir kostnaðaráætlun. -
Nytjamarkaður Norðurhjálpar er eins árs
„Þetta var dásamlegur dagur og við erum þakklátar öllu því góða fólki sem styður við bakið á okkur, við erum eiginlega alveg vissar um að við er með langbesta fólki í kringum okkur,“ segir Sæunn Ísfeld Guðmundsdóttir ein þeirra fjögurra kvenna sem reka nytjamarkaðinn Norðurhjálp. -
Fjármagn í hugmyndavinnu við 50 metra innilaug áætluð árið 2028
Ellert Örn Erlingsson forstöðumaður íþróttamála hjá Akureyrarbæ segir að í framkvæmdaáætlun Akureyrarbæjar sé gert ráð fyrir fjármagni árið 2028 til að fara í formlega vinnu við að skoða möguleika og hugmyndir um 50 metra innisundlaug á Akureyri. „Það verður spennandi og skemmtilegt verkefni,“ segir hann. Um tíðina hafi af og til verið umræður við og innan Akureyrarbæjar um hugmyndir um nýja 50 metra innisundlaug.
