Hver er hæfastur?

Stefán B. Sigurðsson/mynd karl eskil

Við ráðningar ríkisstarfsmanna gilda ákveðin lög og reglur. Helstu lögin eru þau sem í daglegu tali eru kölluð starfsmannalög, stjórnsýslulög og upplýsingalög. Mikilvægt er fyrir þann sem sér um ráðningamál að kunna vel skil á þeim. Til að auðvelda þetta verk er til sérstök handbók á heimasíðu fjármálaráðuneytisins  sem kallast „Ráðningar hjá ríkinu“ (http://www.fjarmalaraduneyti.is/media/Utgefin_rit/Radningar-hja-rikinu.pdf) og hef ég nýtt mér hana við ráðningu forseta hug- og félagsvísindasviðs við HA  eins og fram kemur hér að neðan.

Staða sviðsforseta

Við Háskólann á Akureyri starfa þrír sviðsforsetar og eru störf þeirra auglýst laus til umsóknar á tveggja ára fresti.  Staða sviðsforseta hug- og félagsvísindasviðs við Háskólann á Akureyri var auglýst 20. apríl  sl. með umsóknarfresti til 6. maí 2013.

Ráðningarferlið

Fylgt var þeim reglum sem gilda fyrir háskólann varðandi ferlið. Mikilvægt er að ráðningarferlið sé faglegt  og  skipulagt  og miði að því að  hæfasti  umsækjandinn  verði  ráðinn  hverju  sinni.  Með  því  er  jafnframt  betur  tryggt  að  hlutlægt  mat  sé  ávallt  viðhaft við  hæfnismatið.

Einn mikilvægasti þátturinn er auglýsing um starfið því allt framhald ráðningarferlisins byggir á henni. Auglýsing  um starfið  þarf  að  gefa  til  kynna  hvers  konar  starf  er  um  að  ræða  og  hvaða  hæfni  krafist er af starfsmanni sem sinnir því. Markmiðið er að ráða þann umsækjanda sem uppfyllir best  kröfurnar  sem  gerðar  eru  til  starfsins og fram koma í auglýsingu.

Ráðningarferli  eru mislöng og geta  varað  frá  nokkrum  vikum  upp  í  marga mánuði, allt eftir atvikum hverju sinni. Forstöðumönnum er heimilt að nýta sér þjónustu ráðningarstofa í  ráðningarferlinu.  Forstöðumaður  þarf þó alltaf sjálfur að taka ákvarðanir sem hafa verulega þýðingu fyrir stöðu umsækjenda í ferlinu, svo sem um það hverjum er boðið í starfsviðtal og um sjónarmið sem byggt er á við hæfnismat umsækjenda.  Forstöðumaður leggur  endanlegt  mat  á  það  hver  umsækjenda  er  hæfastur til að gegna viðkomandi stöðu.

Álit dómnefndar og deildafundar

Samkvæmt reglum háskólans var skipuð dómnefnd til að fjalla um umsóknir umsækjenda og skilaði hún áliti sínu 10 júní sl. Þá fengu umsækjendur tveggja vikna frest til að gera athugasemdir við álitið sem þeir nýttu sér og fylgdu athugasemdir þeirra síðan dómnefndarálitinu í ferlinu.

Samkvæmt reglum á deildafundur fræðasviðs að gefa rektor álit varðandi umsækjendur. Þar sem komið var fram í lok júní treysti sviðsforseti sér ekki til að ná saman löglegum deildafundi fyrr en að loknum sumarleyfum. Rektor sendi þá umsækjendum upplýsingar um tímaáætlun vegna framhalds málsins og kom þar fram að ráðning gæti í fyrsta lagi farið fram 1. október en í síðasta lagi 1. janúar 2014. Sviðsforseti boðaði síðan deildafund 21. ágúst  þar sem umsækjendum var boðið að kynna áherslur sínar og nýttu þeir sér það. Nýr deildafundur var síðan boðaður 28. ágúst og á þeim fundi fór fram atkvæðagreiðsla um umsækjendur. Á fundinum dreifðust atkvæði það mikið að ekki tókst að fá fram vilja meirihluta fundarmanna og var því mælt með þeim umsækjanda sem flest atkvæði hafi hlotið og það álit sent rektor.

Viðtöl við umsækjendur

Rektor fór með málið fyrir háskólaráð skv. reglum HA og  taldi ráðið nauðsynlegt að fram færu viðtöl við umsækjendur. Í dómnefndaráliti kom fram að dómnefnd hafi ekki getað lagt mat á samstarfshæfni og lipurð í mannlegum samskiptum og til að meta þessa þætti væri nauðsynlegt að taka viðtöl við umsækjendur.

Nokkrar  ástæður  liggja  til  grundvallar  því  að  viðtal  telst  nauðsynlegt  í  ráðningarferlinu. Með því má m.a. sannreyna upplýsingar sem koma fram í umsókn. Þá er viðtalið góður  vettvangur  til  þess  að  meta  ýmis  huglæg  atriði  sem  ekki  koma beint fram  í  umsókn,  eins  og  framkomu  og  færni  í  samskiptum  sem  oft  geta  ráðið úrslitum við val á starfsmanni. Viðtöl  hafa alltaf  gegnt  veigamiklu  hlutverki  við  ráðningar  og  eru  langalgengasta  aðferðin. Bestum  árangri skilar að hafa starfsviðtölin stöðluð.

Ákveðið var að fá ráðningastofuna Capacent  til að taka viðtölin og var þeim falið að afla upplýsinga um samstarfs- og leiðtogahæfni umsækjenda sem og um það hvaða framtíðarsýn þeir hafa fyrir hönd fræðasviðsins/háskólans.

Capacent skilaði sinni skýrslu 15. október 2013. Boðaður var aukafundur í háskólaráði 21. október og þar farið yfir skýrslu Capacent og niðurstaða hennar rædd.

Hlutverk rektors

Að loknum starfsviðtölum þarf rektor að meta hvaða umsækjandi uppfyllir best hæfniskröfur sem  gerðar  eru  til  starfsins.  Matið  snýst  um  að  velja  þann  ,,besta“  í  starfið.  Það  byggist á  þeirri  forsendu  að  sumir  umsækjendur  séu  ,,betri“  en  aðrir m.ö.o. muni valda starfinu best.

Niðurstaða mín var því að bjóða umsækjandanum Sigrúnu Stefánsdóttur stöðu forseta hug- og félagsvísindasviðs. Rökin fyrir þessari niðurstöðu eru að Sigrún uppfyllir best af umsækjendum þær kröfur sem fram koma í auglýsingunni um starfið. Sigrún hefur í rökstuddu mati dómnefndar áberandi mesta reynslu af stjórnun og rekstri í háskólastarfi og jafngóða eða meiri reynslu í leiðtoga- og stjórnunarhlutverki tengdu háskólastarfsemi. Sigrún kemur einnig sterkast út í rökstuddri skýrslu Capacent.

Hér var því hæfast einstaklingurinn valinn samkvæmt þeim lögum og reglum sem viðhafðar eru um slíkar ráðningar. Allar dylgjur um óheiðarleg vinnubrögð í málinu sem settar hafa verið fram í ýmsum fjölmiðlum eiga því ekki við nein rök að styðjast.

Stefán B. Sigurðsson, rektor Háskólans á Akureyri